22 Nëntori është një datë që shpesh e kujtojmë thjesht si “Ditën e Alfabetit”, por në prapaskenë ka një ngjarje që ndryshoi rrjedhën e historisë shqiptare. Në Manastir, në vitin 1908, u mblodhën 50 delegatë nga të gjitha viset shqiptare, një lloj “mbledhje kombëtare” në kushte ku Shqipëria nuk ekzistonte ende si shtet. Qëllimi i tyre ishte i madh: t’i jepnin gjuhës shqipe një alfabet të unifikuar.
Kush e organizoi Kongresin?
Kongresi u thirr dhe u udhëhoq nga intelektualët dhe shoqëritë patriotike shqiptare të asaj kohe. Emra si Mid’hat Frashëri, Gjergj Qiriazi, Parashqevi Qiriazi, Luigj Gurakuqi, Bajo Topulli, Dom Ndre Mjeda, Dhimitër Berati dhe shumë të tjerë ishin zemra e kësaj lëvizjeje. Ata përfaqësonin shkolla, shoqëri kulturore dhe gazeta nga Shkodra, Dibra, Shkupi, Janina, Elbasani, Korça e deri në kolonitë shqiptare jashtë vendit.
Kongresi nisi më 14 nëntor dhe zgjati deri më 22 nëntor. Gjatë ditëve të diskutimeve u paraqitën disa propozime alfabetesh, përfshirë edhe alfabetin e “Stambollit” dhe sistemet e tjera që qarkullonin në atë kohë. Debatet ishin të forta, por të përbashkëta në synim: ta zhvendosnin gjuhën drejt një forme që mund të përdorej nga të gjithë.
Çfarë vendosën?
Më 22 nëntor, delegatët votuan alfabetin latin si bazën e shkrimit të shqipes, duke krijuar kombinimin që njohim sot. Vendimi ishte një hap i qëllimshëm drejt arsimit modern, kulturës së shkruar dhe afrimit me botën europiane. Ky alfabet u përqafua shpejt nga shkollat dhe botimet, duke i dhënë gjuhës stabilitetin që i kishte munguar për shekuj.
Pse ka rëndësi sot?
Nga ajo ditë, pavarësisht dallimeve të theksit e të dialekteve, shqiptarët nisën të shkruajnë me të njëjtën formë. Sot, alfabeti shtrihet njësoj në Tiranë, Prishtinë, Shkup, Tuz, Ulqin, Preshevë dhe kudo ku ka shqiptarë. Në një botë që ndryshon çdo ditë, kjo është një nga të paktat pika të forta që vazhdojnë të na bashkojnë.
22 Nëntori na kujton se gjuha nuk është vetëm mjet komunikimi, por një trashëgimi që mbijeton sepse dikush guxoi t’i japë formë dhe rregull, gërmë pas gërme.
