Ulur në një kafe të vogël në Çarshinë e Shkupit, duke pi një kafe të hidhur dhe duke ndi zhurmën e qytetit, po më rëndon diçka që s’më lë rehat. Jam një shok shqiptar nga Maqedonia e Veriut, rritur mes ëndrrave të mëdha dhe një realiteti që të shkel në fyt. Të gjithë flasim për aktivizëm – për të ndryshu botën, për të bërtitur fort – po brenda nesh, ka një heshtje që na ha shpirtin. Pse po vuajmë kaq shumë ne të rinjtë? Pse ndihemi si të bllokum, të zhgënjyem, dhe pa shpresë për një të ardhme më të mirë? Hajde ta çajmë thellë, pa filtra, se ç’na ndalon të besojmë.
Problemet e Vërteta: S’jemi “Dembela të Gen Z”
S’është që jemi dembela, siç thonë të vjetrit. Sistemi na ka lanë pa frymë. Këtu në Maqedoninë e Veriut, papunësia për të rinj arrin 30% – numra që s’janë veç statistika, po net pa gjumë duke mendu “ç’don të bëj nesër?”. Pastaj, emigracioni: shokët e mi ikin në Gjermani ose Australi, duke lanë një zbrazëti që s’mbushet me meme. Ekonomia? Inflacioni ha rrogat e vogla, dhe qiratë në Shkup ngrihen si çmimet e lëngut të portokallit në fundjavë. Plus, mjedisi – lumenjtë tanë të ndotur dhe ajri që të bën të kollitesh – ose politikanët që premtojnë “ndryshim” çdo katër vjet, po na japin të njëjtën listë këngësh të vjetra.
Po ja ku vjen e zymta: depresioni ndaj shoqërisë. Është si një filtër gri mbi çdo gjë. Ne rritemi duke pa lajme të këqija – luftëra, kriza klimatike, korrupsion – dhe ndihemi si spektatorë në një film horror ku s’mund të ndryshosh skenarin. Studimet thonë 1 në 5 të rinj në Ballkan vuajnë nga ankthi dhe depresioni, po këtu s’ka TikTok challenge për këtë. Është ajo ndjesia që zëri jot s’dëgjohet; protestat tona për arsim më të mirë mbyten në zhurmën e politikës. Dhe rrjetet sociale? Është si një party ku të gjithë duken perfekt, po ti ndihesh solo. Kjo na bën të pyesim: pse të aktivizohemi kur bota duket si një sistem që s’rregullohet?
Pse Po Ikim nga Shpresa: Një Loop pa Fund
Tani, pjesa më e rëndë: pse po refuzojmë shpresën? Sepse shpresa, kur të zhgënjen, dhemb më keq se apatia. Kemi pa heronj si Greta Thunberg që kthehen në meme, ose lëvizje si Black Lives Matter që zbehen në hashtag-a. Në Shkup, protestat studentore për ligjin e gjuhës shqipe ishin zjarr, po tani? Një kujtim i largët. Është si të besosh në një update që premton fix, po shton veç bug-e të reja. Refuzojmë se kemi mësuar që sistemi s’ndryshon – ai të ndryshon ty. Pse të hedhësh energji kur brezat e vjetër na lanë një trashëgimi borxhesh dhe mosbesimi? Është si një mburojë: më mirë mos shpreso, se sa të biesh nga lart.
Dhe kjo na bën të vuajmë edhe më shumë. Depresioni s’është thjesht “problem emocional”; është një mur që na ndan nga njëri-tjetri. Të rinjtë në Shkup kalojnë net duke folur në Discord për “ç’do të thotë të jesh i ri sot?”, po askush s’ka përgjigje. Duam të aktivizohemi – për klimën, për barazi, për një arsim që s’të lë me zero shanse – po ndihemi si në një lojë ku AI-ja ka cheat codes, dhe ne jemi veç player-ë të zakonshëm.
Po, Ndoshta Ka Një Shans?
Megjithatë, mes kësaj errësire, ka ca fije shprese që s’duam t’i pranojmë. Aktivizmi i të rinjve s’ka nevojë të jetë një marsh i madh; mund të jetë një grup në WhatsApp që bën një aksion pastrimi, ose një Reel që nxjerr zbuluar korrupsionin. Në Shkup, grupe si “Rinia për Mjedisin” po bëjnë gjëra të vogla, po të vërteta – duke pastruar lumenjtë dhe duke folur hapur për shëndetin mendor. Refuzojmë shpresën se kemi frikë, po ndoshta ka ardh koha të themi “s’ka muhabet” dhe të provojmë. Se, në fund, nëse s’e bëjmë ne, kush do ta bëjë?
Le të mos jemi veç spektatorë. Le ta bëjmë aktivizmin tonë – të vogël, të vërtetë, pa filtra. Se Shkupi, dhe bota, ka nevojë për zërin tonë, edhe nëse tingëllon si një pëshpërimë në mes të stuhisë.
