Kur shumica e njerëzve mendojnë për matematikën, e lidhin me numra, ekuacione dhe teorema të shkruara në dërrasë. Rrallë e lidhim me artin. Megjithatë, për artistin dhe matematicientin iranian Hamid Naderi Yeganeh, matematika nuk është thjesht zgjidhje problemesh — është një mjet për të krijuar bukuri. Qasja e tij unike e ka kthyer funksionet trigonometrike dhe formulat algjebrike në zogj, peshq, fytyra, lule dhe botë të tëra arti digjital.
Nga numrat te format
Hamid Naderi Yeganeh ka lindur në Qom të Iranit, në vitin 1990, dhe ka studiuar matematikë në universitet. Por ndryshe nga shumica e matematikanëve që fokusohen në prova e teori, ai bëri një pyetje më lozonjare: po sikur ekuacionet të mund të pikturonin? Duke eksperimentuar me funksione si sinus, kosinus dhe kurba eksponenciale, ai zbuloi se matematika mund të përdoret jo vetëm për të përshkruar botën, por edhe për ta rikrijuar atë vizualisht.
Ajo që e bën procesin e tij tërheqës është mënyra si ai kombinon rregullin dhe rastësinë. Nga njëra anë përdor logjikën strikte të ekuacioneve; nga ana tjetër lejon mijëra kurba të rastësishme të gjenerojnë forma befasuese. Mes tyre, ndonjëherë shfaqet një formë që i ngjan një krahu zogu, harkut të një anijeje ose siluetës së një peshku. Pastaj ai punon me durim duke rregulluar formulat, herë pas here, derisa ngjashmëria bëhet mbresëlënëse.
Dy mënyra krijimi
Yeganeh shpesh shpjegon se përdor dy metoda kryesore për të krijuar artin e tij:
- Zbulimi përmes rastësisë.
Ai shkruan programe që gjenerojnë mijëra forma të ndryshme, të gjitha të përkufizuara nga formula matematikore. Shumica duken kaotike, por herë pas here del një model i fshehtë. Ajo zbulim i rastësishëm bëhet fara e një vepre të re. - Ndërtimi hap pas hapi.
Në këtë qasje, ai fillon me një ide të qartë — për shembull, një zog në fluturim — dhe pastaj ndërton me kujdes formula që prodhojnë linjat dhe kurbat e nevojshme. Çdo rregullim e afron gjithnjë e më shumë me figurën e dëshiruar, derisa “plani matematik” merr jetë si imazh.
Në të dyja mënyrat, matematika bëhet partnere krijuese, duke e udhëhequr drejt formave që janë njëkohësisht të njohura dhe të çuditshme.
Vepra të njohura
Një nga imazhet e tij më të famshme është Një zog në fluturim, i përbërë nga 500 segmente vijash. Çdo vijë përcaktohet nga një ekuacion që varet nga një variabël kkk. Rezultati është një figurë elegante që duket sikur është në lëvizje, megjithëse është krijuar krejtësisht nga formula.
Një tjetër shembull, 9000 Elipsa, përdor mijëra forma të mbivendosura për të krijuar një model që duket si një pëlhurë e endur. Vepra të tilla nuk janë vetëm vizualisht mbresëlënëse, por tregojnë edhe se si bukuria e ndërlikuar mund të lindë nga rregulla matematikore të thjeshta.
Pse ka rëndësi
Arti i Hamid Naderi Yeganeh është më shumë sesa zbukurim. Ai sfidon mënyrën si e shohim matematikën. Shumë shpesh, matematika mësohet si e thatë, e ngurtë dhe abstrakte. Por Yeganeh tregon se ajo mund të jetë lozonjare, krijuese dhe thellësisht njerëzore. Veprat e tij janë prezantuar nga Shoqata Amerikane e Matematikës, UNESCO dhe media ndërkombëtare — duke frymëzuar studentë, artistë dhe shkencëtarë në mbarë botën.
Në njëfarë mënyre, arti i tij është një kujtesë se kufijtë mes disiplinave janë artificialë. Shkenca, matematika dhe arti nuk janë botë të ndara; ato mund të ndërthuren, të ushqejnë njëra-tjetrën dhe të prodhojnë diçka krejtësisht të re.
Një univers i fshehur në ekuacione
Duke parë veprat e Yeganeh, është e vështirë të mos ndiesh habi. Çdo kurbë është e saktë, çdo kënd i përkufizuar me kujdes — por së bashku ato krijojnë imazhe që duken të gjalla e organike. Procesi i tij është një metaforë për universin vetë: ligje të thjeshta të natyrës që lindin ndërlikim dhe bukuri të pafund.
Në fund, arti i Hamid Naderi Yeganeh nuk ka të bëjë vetëm me matematikën apo figurat. Ka të bëjë me zbulimin e lidhjeve të fshehta mes logjikës dhe imagjinatës, rendit dhe kaosit, numrave dhe jetës.
