Ekzistencializmi dhe absurdizmi janë dy perspektiva filozofike që eksplorojnë se si njerëzit lundrojnë në një botë që shpesh perceptohet si kaotike dhe e pakuptimtë. Megjithëse ata ndajnë disa pika të përbashkëta, ato ndryshojnë ndjeshëm në mënyrën se si interpretojnë mungesën e qenësishme të kuptimit të jetës dhe reagimin e duhur ndaj këtij realiteti.
Çfarë është ekzistencializmi?
Ekzistencializmi është një filozofi që thekson lirinë, zgjedhjen dhe përgjegjësinë individuale. Ajo fitoi rëndësi në shekujt 19 dhe 20, me mendimtarë me ndikim si Søren Kierkegaard, Friedrich Nietzsche, Jean-Paul Sartre dhe Simone de Beauvoir që drejtonin lëvizjen. Ekzistencialistët argumentojnë se jeta nuk ka kuptim të qenësishëm, por kjo zbrazëti i lejon individët të krijojnë qëllimin e tyre përmes zgjedhjeve dhe veprimeve të tyre.
Konceptet kryesore:
Liria dhe Zgjedhja: Ekzistencialistët besojnë se njerëzit janë të lirë të formësojnë jetën e tyre përmes zgjedhjeve që bëjnë. Kjo liri, megjithatë, vjen me barrën e përgjegjësisë, pasi individët duhet të përballen me pasojat e veprimeve të tyre.
Ankthi ekzistencial: Ndërgjegjësimi për lirinë e dikujt dhe të kuptuarit se jeta nuk ka një qëllim të paracaktuar shpesh çon në ankth ose ankth ekzistencial. Kjo ndjenjë lind nga barra e krijimit të kuptimit në një univers indiferent.
Autenticiteti: Ekzistencializmi mbron për të jetuar në mënyrë autentike, që do të thotë se individët duhet të bëjnë zgjedhje që pasqyrojnë veten e tyre të vërtetë, në vend që të jenë në përputhje me pritshmëritë e shoqërisë ose presionet e jashtme.
Absurditeti: Ndërsa ekzistencializmi e pranon absurditetin e jetës, ai sugjeron që individët ende mund të gjejnë kuptim duke përqafuar lirinë e tyre dhe duke krijuar qëllimin e tyre.
Çfarë është Absurdizmi?
Absurdizmi, i lidhur ngushtë me veprat e Albert Camus, bazohet në idetë ekzistencialiste, por mban një qëndrim tjetër për pakuptimësinë. Absurdizmi parashtron se kërkimi njerëzor për kuptimin është thelbësisht në kundërshtim me natyrën indiferente të universit. Ky konflikt – dëshira për qëllim në një botë pa qëllim – është ajo që Camus e quajti “absurd”.
Konceptet kryesore:
Absurdi: Thelbi i absurdizmit është njohja se jeta është në thelb e pakuptimtë dhe se përpjekja njerëzore për të gjetur kuptimin është e kotë. Absurdi del nga përplasja midis pritjeve tona dhe indiferencës së universit.
Revolta: Absurdizmi ndryshon nga ekzistencializmi duke mbrojtur revoltën – duke vazhduar të jetojë plotësisht pavarësisht se pranon absurditetin e jetës. Camus argumentoi se në vend të krijimit të kuptimit, njeriu duhet të përqafojë absurdin dhe të gjejë kënaqësi në vetë luftën.
Miti i Sizifit: Camus ilustroi filozofinë e tij me mitin e Sizifit, një figurë e dënuar të shtyjë një gur në një kodër vetëm për ta parë atë të rrokulliset çdo herë. Camus e pa Sizifin si një simbol të gjendjes njerëzore – një luftë e pafund pa qëllim përfundimtar. Megjithatë, Camus argumentoi se Sizifi duhet të imagjinohet i lumtur, duke gjetur përmbushjen në luftë dhe jo në arritjen e ndonjë qëllimi përfundimtar.
Dallimet kryesore
Ndërsa ekzistencializmi dhe absurdizmi njohin mungesën e kuptimit të qenësishëm në jetë, ato ndryshojnë në përgjigjet e tyre:
Krijimi i kuptimit kundrejt pranimit të pakuptimësisë: Ekzistencialistët besojnë në krijimin e kuptimit personal përmes zgjedhjeve dhe veprimeve. Absurdistët, megjithatë, argumentojnë se përpjekje të tilla janë të kota dhe se njeriu duhet të pranojë absurditetin e jetës pa kërkuar t’i imponojë kuptim.
Liria dhe Përgjegjësia kundër Revoltës: Ekzistencializmi thekson rëndësinë e lirisë personale dhe përgjegjësinë që vjen me të. Absurdizmi përqendrohet te revolta – të jetosh plotësisht pavarësisht se e njeh kotësinë e kërkimit të kuptimit.
Qëndrimi ndaj absurdit: Ekzistencialistët e shohin absurdin si diçka që mund të kapërcehet përmes krijimit të kuptimit. Absurdistët, veçanërisht Camus, e përqafojnë absurdin dhe sugjerojnë të gjesh kënaqësi brenda tij, në vend që ta kapërcesh atë.
Përfundimi
Ekzistencializmi dhe absurdizmi ofrojnë dy qasje të dallueshme, por të lidhura me trajtimin e pakuptimësisë së qenësishme të jetës. Ekzistencializmi inkurajon krijimin e kuptimit personal përmes zgjedhjeve autentike, ndërsa absurdizmi mbron përqafimin e absurdit dhe gjetjen e gëzimit në vetë luftën. Të dyja filozofitë ofrojnë njohuri të vlefshme se si ne mund të lundrojmë në kompleksitetin e gjendjes njerëzore, qoftë përmes lenteve të kuptimit personal apo pranimit të absurditetit të qenësishëm të jetës.
Leave a Reply