Në Republikën e Kosovës, zgjedhjet parlamentare janë një proces themelor dhe i rëndësishëm për përcaktimin e strukturës politike dhe qeverisë së vendit. Zgjedhjet parlamentare mbahen çdo katër vjet dhe janë të drejtpërdrejta, të lira dhe të ndershme, dhe janë një mekanizëm kyç për formimin e institucioneve të Kosovës.
Procesi i Zgjedhjeve Parlamentare në Kosovë:
- Komisioni Qendror i Zgjedhjeve (KQZ): KQZ është institucioni përgjegjës për administrimin dhe mbikëqyrjen e zgjedhjeve. Ai siguron që procesi zgjedhor të jetë i drejtë dhe i rregullt, duke përfshirë regjistrimin e partive politike, mbajtjen e zgjedhjeve, dhe numërimin e votave.
- Kandidatë dhe Lista Zgjedhore: Në zgjedhjet parlamentare, partitë politike, koalicionet dhe kandidatët e pavarur mund të regjistrohen për të garuar. Secili kandidat mund të kandidojë në një listë zgjedhore, që përfaqëson një parti ose koalicion, dhe çdo qytetar ka të drejtë të votojë për një nga këto lista.
- Sistemi Zgjedhor: Kosova përdor një sistem proporcional të përfaqësimit. Ky sistem është i dizajnuar për të siguruar që përfaqësimi i deputetëve në Kuvend të jetë proporcional me numrin e votave që partitë politike marrin. Ndërkohë, janë të parashikuara edhe “zona” të veçanta për grupe të caktuara të popullsisë, siç janë komunitetet pakicë, si serbët, boshnjakët, dhe të tjerë.
- Kushtet e Votimit: Të gjithë qytetarët e Kosovës që janë mbi 18 vjeç dhe janë të regjistruar në regjistrin zgjedhor kanë të drejtë të votojnë. Votimi është i detyrueshëm për qytetarët që janë të regjistruar dhe kanë arritur moshën e duhur, dhe ai bëhet në mënyrë sekrete.
- Votimi dhe Numërimi i Votave: Zgjedhjet mbahen nëpërmjet kutive të votimit në qendrat e votimit të vendosura në të gjithë vendin. Pas mbylljes së kutive, procesi i numërimit të votave fillon dhe mbikëqyret nga KQZ. Pas numërimit, rezultatet shpallen përkatësisht për secilën zonë dhe nivel.
- Përfaqësimi në Kuvendin e Kosovës: Kuvendi i Kosovës ka 120 deputetë. Disa deputetë zgjidhen përmes sistemit proporcional dhe të tjerë përmes zgjedhjeve të veçanta për grupe të caktuara pakicash. Numri i deputetëve për çdo grup përcaktohet me ligj, për të siguruar që ato grupe të jenë të përfaqësuara në Kuvendin e Kosovës.
- Formimi i Qeverisë: Pas zgjedhjeve, Kuvendi i Kosovës mblidhet për të zgjedhur Presidentin dhe për të miratuar një qeveri. Partia ose koalicioni që fiton shumicën e votave ka mundësinë të formojë qeverinë dhe të emërojë Kryeministrin dhe ministrat. Nëse asnjë koalicion nuk arrin shumicën absolute, mund të nevojiten bisedime dhe formimi i një koalicioni të gjerë.
Zgjedhjet e 09.02.2025: Zgjedhjet e 9 shkurtit 2025 janë të rregullta parlamentare dhe do të jenë një mundësi për qytetarët e Kosovës që të votojnë dhe të përcaktojnë përfaqësuesit e tyre në Kuvend.
Në zgjedhjet parlamentare të Kosovës që po mbahen sot , marrin pjesë gjithsej 28 subjekte politike, përfshirë 20 parti politike, pesë koalicione, dy iniciativa qytetare dhe një kandidat i pavarur. Këto subjekte përfaqësojnë një gamë të gjerë të spektrit politik dhe grupeve etnike në vend. Disa nga partitë dhe koalicionet kryesore që po garojnë janë:
- Lëvizja Vetëvendosje! (LVV): Partia aktuale në pushtet, e udhëhequr nga Kryeministri Albin Kurti, që synon një mandat të dytë.
- Partia Demokratike e Kosovës (PDK): Një nga partitë më të vjetra dhe të mëdha në vend, e udhëhequr nga Bedri Hamza, që synon rikthimin në pushtet.
- Lidhja Demokratike e Kosovës (LDK): Një tjetër parti historike, e udhëhequr nga Lumir Abdixhiku, që synon të forcojë pozitat e saj në Kuvend.
- Aleanca për Ardhmërinë e Kosovës (AAK) dhe NISMA: Koalicion i dy partive të djathta, i udhëhequr nga Ramush Haradinaj, që synon të ofrojë një alternativë qeverisëse.
- Koalicioni për Familjen: Një koalicion që përfshin Aleancën Kosova e Re (AKR), Partinë Demokratike (PD) dhe Listën Familja (grup deputetësh që u larguan nga LVV), i udhëhequr nga Eman Rrahmani.
Përveç këtyre, në zgjedhje marrin pjesë edhe subjekte politike nga komunitetet pakicë, si serbët, turqit, boshnjakët dhe të tjerë, të cilët kanë lista të veçanta për të siguruar përfaqësim të drejtë në Kuvendin e Kosovës.
